Od drugiej połowy 2020 r. w mediach zaczęły pojawiać się informacje dotyczące pełnego oskładkowania umów zleceń poprzez likwidację zbiegu tytułów do ubezpieczenia w tym zakresie. Co to oznacza w praktyce?
Wprowadzenie takiej zmiany oznaczać będzie, że od każdej zawartej umowy zlecenia będą musiały być odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne, bez względu na podstawę wymiaru składek oraz bez względu na to czy dana osoba posiada inny tytuł do ubezpieczeń. Aby zrozumieć jaki wpływ ta zmiana będzie miała na nasz portfel, konieczne jest porównanie jej skutków z obowiązującymi rozwiązaniami.
Obowiązujące zasady oskładkowania umów zleceńOsoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia (również umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) od dnia jej rozpoczęcia do dnia rozwiązania podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym. Mogą również dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński czy też zasiłek opiekuńczy otrzymają w przypadku sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem lub chorym członkiem rodziny.
Wysokość składek na ubezpieczenie społeczne określona jest procentowo i wynosi:
• 19,52 proc. wynagrodzenia brutto określonego w umowie (składka na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne), z czego połowa finansowana jest przez płatnika składek,
• 8 proc. wynagrodzenia brutto określonego w umowie (składka na obowiązkowe ubezpieczenie rentowe), z czego 6,5 proc. jest finansowana, przez płatnika składek,
• 2,45 proc. wynagrodzenia brutto określonego w umowie (składka dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego).
Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana i uzależniona m.in. od stopnia wypadkowości danego rodzaju działalności. W 2021 r. wynosi ona od 0,67 do 3,33 proc. i jest finansowana w całości przez płatnika składek.
Oprócz składek na ubezpieczenie społeczne osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia muszą opłacić obowiązkową składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (wynagrodzenie brutto pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez zleceniobiorcę – 13,71 proc.). Część składki zdrowotnej (7,75 proc.) pomniejsza zaliczkę na podatek dochodowy zleceniobiorcy.
Powyższe zasady obowiązują m.in. w sytuacji, gdy umowa zlecenia jest jedynym tytułem do ubezpieczeń społecznych (osoba wykonuje pracę na podstawie zawartej umowy na rzecz jednego podmiotu) lub w przypadku, gdy zawarła ona umowę zlecenia z własnym pracodawcą (oprócz umowy zlecenia świadczy ona pracę na rzecz tego samego podmiotu na podstawie umowy o pracę). Zleceniobiorca będzie również musiał zapłacić obowiązkową składkę emerytalną i rentową z każdej zawartej umowy zlecenia w przypadku, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2021 r. to 2,8 tys. zł brutto).
Zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego – kilka umów zleceńOsoba wykonująca zlecenie na rzecz jednego podmiotu może również pozostawać w stosunku pracy z innym pracodawcą lub też świadczyć zlecenie/usługi/prowadzić działalność gospodarczą na rzecz innych podmiotów. W takim przypadku następuje zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego.
Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym ze wszystkich zawartych umów, gdy w danym miesiącu łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów zlecenia osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym istotna jest kolejność powstawania poszczególnych tytułów podlegających zbiegowi.
Przykład:
Janina Kowalska od dnia 1 czerwca br. rozpoczęła wykonywanie pracy na podstawie zawartej z podmiotem X umowy zlecenia 1. W dniu 15 czerwca podpisała drugą umowę zlecenie na podstawie, której wykonuje pracę na rzecz podmiotu Y od dnia 15 czerwca br. Następnie 21 czerwca br. rozpoczęła świadczenie pracy na podstawie trzeciej umowy zlecenia zawartej z podmiotem Z. W czerwcu br. Kowalska uzyskała przychód: 2,6 tys. zł z tytułu zawartej umowy zlecenia 1, 1 tys. zł z tytułu umowy zlecenia 2 i 2 tys. zł z tytułu umowy zlecenia 3.
Janina Kowalska będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu pierwszej i drugiej umowy zlecenia w czerwcu 2021 r. Łączna podstawa wymiaru składek z umów zlecenia 1 i 2 osiągnęła poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego – umowa o pracę i umowa zlecenia z innym podmiotem niż pracodawca oraz pozarolnicza działalność
Osoba pozostająca w stosunku pracy (umowa o pracę) oraz świadcząca pracę na podstawie umowy zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca oraz prowadząca jednocześnie działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę. Jeżeli z tytułu zawartej umowy o pracę otrzymuje co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, z pozostałych źródeł nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
W przypadku prowadzenia działalności, dla której postawę wymiaru składek stanowi 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2021 r. to 3155,40 zł) oraz wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, osoba będzie objęta obowiązkowym ubezpieczeniem z prowadzonej działalności. W przypadku, gdy podstawa opodatkowania umowy zlecenia wyniesie przynajmniej tyle samo co podstawa wymiaru składek prowadzonej działalności, ubezpieczony będzie mógł wybrać tytuł do ubezpieczenia.
Przykład:
Janina Kowalska od dnia 1 czerwca br. rozpoczęła wykonywanie pracy na podstawie zawartej umowy zlecenia, z tytułu której uzyskała w czerwcu przychód w wysokości 2 tys. zł. Kowalska prowadzi również działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek wynosi 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
W czerwcu br. dla Janiny Kowalskiej obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności.
Zmiany w oskładkowaniu umów zleceniaPełne oskładkowanie umów zleceń w wyniku likwidacji zbiegu tytułów do ubezpieczenia zgodnie z zapowiedziami wicepremiera Jarosława Gowina nastąpi prawdopodobnie od 1 stycznia 2022 r.
Zrównanie składek umowy zlecenia do poziomu składek umowy o pracę w opinii rządzących ma wpłynąć na uporządkowanie systemu ubezpieczeń społecznych, ujednolicenie zasad oskładkowania pracy najemnej, likwidację nadużywania innych form zatrudnienia niż umowy o pracę oraz wyższe świadczenia emerytalne. W oficjalnych oświadczeniach przedstawicieli rządu brakuje jednak informacji, że oskładkowanie umów zlecenia znacznie pogorszy sytuację finansową zleceniobiorców oraz zwiększy koszty pracy ponoszone przez zleceniodawców, co ostatecznie przełoży się na zwiększenie kosztów życia przeciętnego Polaka poprzez kolejne podwyżki dokonywane w różnych sektorach przedsiębiorstw.
Zakładając, że zmiany w tym zakresie zostaną wprowadzone w przyszłym roku można wstępnie oszacować różnicę pomiędzy obecnym a przyszłym przychodem zleceniobiorcy oraz kosztami wykonywanej przez niego pracy. Zleceniobiorca uzyskujący stałe miesięczne przychody z dwóch umów zleceń na kwotę 3 tys. zł brutto każda, w 2022 r. otrzyma wynagrodzenie mniejsze o ponad 750 zł miesięcznie (ponad 15 proc.), a koszty jego zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia wzrosną o ponad 600 zł miesięcznie – 100 proc. (dane uwzględniają opłacanie przez zleceniobiorcę składki chorobowej oraz prognozowane zmiany w zakresie składki zdrowotnej ogłoszone przez rząd w ramach programu „Polski Ład”).
W jakim kształcie nowe obowiązki ubezpieczeniowe zostaną wprowadzone dowiemy się niebawem. Pomimo licznych zapowiedzi projekt ustawy nie został jeszcze opublikowany.