Jak uzyskać odszkodowanie za szkodę wywołaną czynami antykonkurencyjnymi (tzw. private enforcement)?

Dla kogo dochodzenie roszczeń prywatnych za naruszenia prawa konkurencji jest istotne?

Znajomość reguł i praktyki dochodzenia roszczeń za szkody wywołane działaniami antykonkurencyjnymi jest istotne  zarówno dla podmiotów dotkniętych niedozwolonymi praktykami, jak i dla naruszycieli np. podmiotów nadużywających pozycji dominującej na danym rynku np. w sektorach regulowanych (zob. dochodzenie prywatnych roszczeń w sprawie PACCAR Inc, DAF TRUCKS NV i DAF Trucks Deutschland GmbH).

Należy wskazać, że odpowiedzialność podmiotowa naruszyciela nie kończy się na bezpośrednim naruszycielu, ale może dotknąć inne spółki z grupy, jak też następców prawnych naruszyciela (np. w wyniku przejęcia akcji naruszyciela i kontynuowania jego działalności). Szkodę mogą ponieść zarówno bezpośredni, jak i pośredni nabywcy określonych towarów lub usług, znajdujący się dalej w łańcuchu dostaw, dystrybutorzy, detaliści.

Jakie szkody wywołują antykonkurencyjne praktyki?

Porozumienia naruszające konkurencję lub jednostronne nadużywanie pozycji dominującej powodują istotne szkody gospodarcze, w tym utratę klientów, spadek obrotów, utracone korzyści, konieczność ograniczenia zakresu działalności, a nawet konieczność jej zakończenia. Sytuacje takie są często następstwem uzyskania przez przedsiębiorcę bezprawnymi metodami przewagi konkurencyjnej na danym rynku kosztem innych działających na nim podmiotów.

Realne naprawienie szkody z decyzją Prezesa UOKIK lub gdy Prezes UOKIK nie wszczął postępowania.

Przedsiębiorcy mają coraz większą świadomość, że decyzja krajowego organu ds. ochrony konkurencji czy Komisji Europejskiej stwierdzająca naruszenie prawa konkurencji  nie musi tylko przynosić „satysfakcji” w postaci formalnego stwierdzenia określonego naruszenia. Dla przykładu decyzja Prezesa UOKIK może zostać wykorzystana jako podstawa do dochodzenia roszczenia mającego chronić indywidualny (a nie tylko publiczny jak w przypadku decyzji Prezesa UOKIK) interes prawny danego przedsiębiorcy. Przedsiębiorcy mogą dochodzić swoich roszczeń również wtedy, gdy wydanie decyzji w danej sprawie jest znacznie utrudnione lub wręcz niemożliwe (utrzymujący się stan braku wszczęcia postępowania przez Prezesa UOKIK).

Gdzie wnieść pozew i jak udowodnić szkodę?

Dochodzenie takich roszczeń odbywa się nie przed Prezesem UOKIK, ale na drodze cywilnoprawnej, poprzez wniesienie pozwu do Sądu Okręgowego. Sądy nie będą dążyć za wszelką cenę do ustalenia dokładnej wysokości szkody. Szkodę można wykazać, podając przybliżoną wielkość. Regulacje private enforcement zawierają domniemanie winy sprawcy naruszenia. Będzie się więc liczyło wykazanie związku między naruszeniem a szkodą, po ustaleniu ich wystąpienia. W tym powinny pomóc ułatwienia dowodowe. Dla przykładu  wniosek o wyjawienie „istotnych dowodów” obejmuje również dokumenty, które strona będąca adresatem wniosku o udzielenie informacji może być zmuszona stworzyć na nowo poprzez zebranie lub sklasyfikowanie informacji, wiedzy lub danych będących w jej posiadaniu. Liczy się również  dobór metody wyliczenia szkody w zależności od posiadanych danych umożliwiających odtworzenie  sytuacji na danym rynku, gdyby naruszenia nie było. Pamiętać należy, że naruszyciel tj. np. podmiot nadużywający pozycji dominującej ma również wachlarz środków, które może użyć do odparcia zarzutów pokrzywdzonej strony i obalenia domniemania winy sprawcy naruszenia.

#lsw# prawokonkurencji #privateenforcement #dochodzenieprywatnychroszczeń

Autorka: Edyta Niemyska – Radca prawny, LL.M., Partner w LSW.