W dniu 23 stycznia 2023 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda podpisał ustawę o zmianie specustawy z dnia 12 marca 2022 r. „O pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy”, przyjętej przez Sejm 13 grudnia 2022 (zwana dalej – Ustawa).

Większość jej postanowień wejdzie w życie z chwilą ogłoszenia ustawy, z wyjątkiem niektórych, które wejdą w życie nieco później.

Najważniejsze zmiany wprowadzone nową ustawą dotyczą obywateli Ukrainy przebywających w Polsce. Są też przepisy, które dotyczą pozostałych obywateli Ukrainy, wyjaśniamy poniżej.

PESEL obowiązkowy

Obywatele Ukrainy przebywający w Polsce w związku z konfliktem zbrojnym będą zobowiązani do uzyskania numeru PESEL w Polsce. Wcześniej jego otrzymanie nie było konieczne, chociaż podanie numeru PESEL daje obywatelom Ukrainy dostęp do świadczeń socjalnych, bezpłatnych leków, szeregu usług publicznych online i innych możliwości, jakie mają mieszkańcy Polski. Zgodnie z nową ustawą  obywatele Ukrainy muszą wystąpić o PESEL w ciągu 30 dni. Dopiero uzyskanie takiego numeru oznacza legalność pobytu w Polsce.

Zezwolenie na pobyt dla Ukraińców, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 r.

Ustawa przewiduje, że obywatele Ukrainy, którzy przebywają na terytorium Polski na warunkach ochrony czasowej, w celu dalszego legalnego pobytu w kraju, nie muszą ubiegać się o zezwolenie na pobyt (karta pobytu). Nawet jeżeli ich pobyt w Polsce przekroczył już dziewięć miesięcy. Zgodnie z ustawą uchodźcy z Ukrainy mają prawo legalnie przebywać w Polsce przez 18 miesięcy od 24 lutego 2022 r., do 24 sierpnia 2023 r.

Dlatego w zaktualizowanej wersji Ustawy wyłączono klauzulę, która daje uchodźcom z Ukrainy prawo do otrzymania karty pobytu czasowego po dziewięciu miesiącach pobytu w Polsce (pierwotna wersja przewidywała takie możliwość).

Karta pobytu czasowego dla niektórych kategorii obywateli Ukrainy

Od 1 kwietnia 2023 r. uchodźcy z Ukrainy, którzy są oficjalnie zatrudnieni, lub będą zatrudnieni w Polsce i będą wykonywać pracę wymagającą wysokich kwalifikacji, lub otworzą, lub już otworzyli działalność gospodarczą w Polsce, będą mogli ubiegać się o karty pobytu czasowego (karta pobytu).

Aby to zrobić, wystarczy złożyć wniosek i dokumenty towarzyszące. Odciski palców zostaną pobrane z rejestru PESEL.

Tylko jeśli z jakiegoś powodu nie można tego zrobić, wnioskodawca zostanie wezwany osobiście w celu pobrania odcisków palców.

Uznawanie elektronicznego zezwolenia na pobyt dla Ukraińców w Polsce  – Diia.pl

Ważną normą w ustawie jest oficjalne uznanie dokumentu elektronicznego dostępnego w aplikacji Diia.pl na zezwolenie pobytu dla obywateli Ukrainy. Zainstalowany moduł Diia.pl wraz z dokumentem podróży będzie uprawniał obywatela Ukrainy do wielokrotnego przekraczania granicy w krótkim okresie czasu – np. z powodów rodzinnych, w celu uzyskania dokumentów lub załatwienia spraw zawodowych – bez konieczność uzyskania wizy.

Ponadto Polska oficjalnie powiadomiła kraje UE i strefy Schengen, że Diia.pl jest wystarczającym dokumentem do potwierdzenia legalnego pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce. Dlatego ten elektroniczny dokument umożliwia obywatelom Ukrainy swobodne podróżowanie do krajów UE, a nawet poza nie.

Przedłużenie okresu ważności zezwoleń

Legalność pobytu na podstawie polskich wiz krajowych i kart pobytu, wydawanych obywatelom Ukrainy, które wygasły po 24 lutego 2022 r., została przedłużona do 24 sierpnia 2023 r. Również do 23 sierpnia 2023 r. przedłużono legalność pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski na podstawie danych biometrycznych przed dniem 24 lutego 2022 r. i nie ubiegali się o kartę pobytu w Polsce.

Odpłatne zakwaterowanie w ośrodkach masowego zakwaterowania dla uchodźców

Nowe zmiany w ustawie dotkną także uchodźców z Ukrainy mieszkających w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania (pensjonaty, lokale użytkowe itp.). Zgodnie z ustawą od 1 marca 2023 r. osoby takie będą musiały pokryć połowę (50%) kosztów pobytu (nie więcej niż 40 zł/doba), jeżeli od przyjazdu do Polski minęło więcej niż 120 dni. Zatem maksymalny koszt miesięcznego pobytu wyniesie 1240 zł.

Od 1 maja 2023 r. osoby przebywające w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania, jeśli od dnia przyjazdu do Polski minęło więcej niż 180 dni, zapłacą już 75% kosztów, ale nie więcej niż 60 zł za dobę. Dla nich miesięczna rata wyniesie  maksymalnie 1860 zł.

Najsłabsze kategorie obywateli Ukrainy są zwolnione z obowiązku zapłaty za zakwaterowanie nawet po 120 dniach, są to:

– osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie; osoby w wieku emerytalnym; nieletni; kobiety w ciąży; osoby wychowujące dziecko w wieku poniżej 1 roku; rodzice/opiekunowie co najmniej trojga dzieci.

Wzmocnienie kontroli nad uchodźcami ukraińskimi będącymi odbiorcami świadczeń socjalnych

Kolejna ważna nowość przewidziana ustawą, związana z weryfikacją prawa uchodźców z Ukrainy to: świadczenia na dzieci: 500+, 300+, powiernik kapitału rodzinnego, dodatkowe dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku. Wprowadzone zmiany sugerują, że nie tylko służby graniczne, ale także ZUS będą miały dostęp do informacji o historii przekraczania granicy przez uchodźców z Ukrainy, w tym o dacie każdego wjazdu i wyjazdu z Polski.

Jeśli uchodźca przebywa poza granicami Polski dłużej niż 30 dni, traci status specjalny i wszystkie związane z nim przywileje, w tym prawo do pomocy i świadczeń socjalnych. Chociaż specjalny status może zostać przywrócony, jeśli dana osoba będzie ponownie zmuszona do ubiegania się o azyl przed wojną i odwiedzi Polskę.

Pełny tekst dotyczący zmian w ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na jej terytorium (Ustawa z oraz niektórymi innymi ustawami) dostępny jest pod poniższym linkiem:

https://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/2845_u/$file/2845_u.pdf

Więcej informacji można znaleźć na naszej stronie: ukraina.lsw.com.pl.

W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości zachęcamy do kontaktu:

#LSW #Polska #Ukraina #prawnik #pomoc #pomocobywatelomUkrainy #pomagamUkrainie