W przypadku naruszenia prawa konkurencji wywołanego np. narzucaniem przez dominanta zbyt wygórowanych cen poszkodowana spółka może wystąpić z pozwem o odszkodowanie. Aby wnieść taki pozew, spółka nie musi mieć decyzji Komisji Europejskiej czy decyzji Prezesa UOKIK.
W Polsce w sprawach o odszkodowanie za praktyki antykonkurencyjne pozew składa się do sądu okręgowego w oparciu m.in. o ustawę o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji (tzw. private enforcement) oraz kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie różni się w kilku istotnych aspektach od „zwykłego” postępowania cywilnego.
Różnice dotyczą m.in. ułatwień w warstwie dowodowej czy współpracy sądu z organami w sprawie ustalenia szkody.
Jak ustalić krąg pozwanych? Czy powód w sprawach odszkodowawczych może oprzeć się na unijnej koncepcji tzw. jednego organizmu gospodarczego (tzw. single economic unit) i pozwać szerszy krąg podmiotów bez względu na element zawinienia?
Zgodnie z koncepcją tzw. single economic unit za przedsiębiorstwo uznaje się jednostkę gospodarczą, nawet jeśli z prawnego punktu widzenia jednostka ta składa się z kilku osób fizycznych lub prawnych. Na gruncie unijnym w sprawach odszkodowawczych przyjęto, że gdy naruszenia prawa konkurencji dopuściła się spółka zależna, to poszkodowana spółka może pozwać spółkę dominującą.
W jednym z najnowszych wyroków Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że jeżeli co najmniej jedna spółka będąca częścią przedsiębiorstwa naruszyła prawo konkurencji, to naruszenia tego dokonało całe przedsiębiorstwo (odpowiedzialność solidarna). Trybunał jednocześnie wskazał, że nie można automatycznie przyznawać poszkodowanemu możliwości pozwania którejkolwiek spółki zależnej. Trybunał przywołał tu przykład spółki zależnej działającej na niepowiązanym rynku z działalnością spółki dominującej, która dopuściła się naruszenia.
W efekcie, na gruncie unijnym w sytuacji, gdy spółki w ramach grupy, do której należy też naruszyciel zajmują się mniej więcej tym samym, działają na tym samym obszarze, to krąg pozwanych może być szeroki.
Poszkodowana spółka może zatem wnieść pozew o odszkodowanie nie tylko przeciwko spółce dominującej (spółce matce), ale też przeciwko spółce zależnej, jeśli w szczególności poszkodowana spółka wykaże, że antykonkurencyjna praktyka spółki dominującej, która wywołała stratę, dotyczy tych samych produktów, które są sprzedawane przez spółkę zależną.
Czy taki szeroki krąg pozwanych jest możliwy na gruncie krajowych spraw o odszkodowanie?
Krajowa ustawa dotycząca odszkodowań za antykonkurencyjne praktyki nie zawiera tak szerokiej, unijnej definicji przedsiębiorstwa. Przepisy unijne tj. tzw. dyrektywa ECN+ zakładają obowiązek wprowadzenia do porządków krajowych unijnej definicji przedsiębiorstwa. Na chwilę obecną nie ma jeszcze obowiązujących przepisów krajowych, które wprowadzałyby postanowienia dyrektywy ECN+. Zmiany te w założeniu powinny zapewnić skuteczniejsze egzekwowanie prawa przez organy ochrony konkurencji takie jak Prezes UOKIK w Polsce. Jak te zmiany będą wyglądać w krajowym porządku? Ich ostateczny kształt nie jest przesądzony.
Niemniej jednak wobec najnowszego podejścia Trybunału do definicji przedsiębiorstwa w postępowaniach odszkodowawczych i rozwiązań unijnej dyrektywy ECN+ nie można wykluczyć pozwania szerszego kręgu podmiotów mimo braku polskich przepisów w tym zakresie.
Zajmujemy się jako nieliczni takimi sprawami. Zapraszamy do kontaktu.
Autorka: Edyta Niemyska – radca prawny, LL.M.
T: +48 602 350 922